Przemysł II

Przemysł II był piątym dzieckiem, ale jedynym synem Przemysła I księcia wielkopolskiego i księżniczki śląskiej Elżbiety, córki Henryka II Pobożnego. Był pogrobowcem, urodził się w Poznaniu 14 października 1257 r., cztery miesiące po śmierci ojca. Wychowywał się pod opieką matki, a po jej śmierci opiekę nad nim przejął stryj książę kaliski Bolesław Pobożny. Do czasu usamodzielnienia się Przemysła II zarządzał dzielnicą poznańską, stopniowo wprowadzał go w tajniki działalności publicznej.

W 1273 r. Bolesław Pobożny doprowadził do ślubu Przemysła II i Ludgardy, córki księcia meklemburskiego Henryka I Pielgrzyma. W 1272 r. odbył pierwszą wyprawę wojenną i zdobył Drezdenko. Wybitnym wodzem nie był, odbył nieliczne kampanie wojenne. Po ślubie z Ludgardą pragnął rządzić w należnej mu po ojcu dzielnicy poznańskiej. Doprowadziło to do konfliktu ze stryjem Bolesławem Pobożnym, który kazał uwięzić Przemysła na zamku w Gnieźnie. Przemysł II potajemnie nocą uciekł z zamku przy pomocy wójta gnieźnieńskiego Piotra Winiarczyka. Po udanej ucieczce rozpoczął samodzielne rządy w dzielnicy poznańskiej i pogodził się ze stryjem.

Po bezpotomnej śmierci Bolesława Pobożnego w 1279 r. objął panowanie w całej Wielkopolsce. Przemysł II zawarł porozumienie z księciem Henrykiem Probusem, który dążył do zdobycia korony. Henryk IV Probus w testamencie zapisał Przemysłowi Małopolskę. Po śmierci Henryka IV Probusa w 1290 r. Przemysł II zajął Kraków. Nie utrzymał się tam długo, bo pretensje do tronu polskiego zgłosił król Czech Wacław II.

We wrześniu 1290 r. Przemysł II opuścił Kraków, zabierając ze sobą przechowywane na Wawelu insygnia królewskie. Wacław II opanował Małopolskę i dążył do panowania nad całością ziem polskich. Z inicjatywy arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnki, który był żarliwym rzecznikiem zjednoczenia ziem polskich i przywrócenia władzy królewskiej w 1293 r. powstała koalicja książąt piastowskich, Przemysła II, Władysława łokietka i jego brata Kazimierza, skierowana przeciw Wacławowi II.

Po śmierci księcia Mściwoja II księcia pomorskiego w 1294 r. Przemysł II objął panowanie na Pomorzu Gdańskim. Jakub Świnka zaczął zabiegać u papieża o koronację królewską dla Przemysła II. 26 VI 1295 r. w katedrze gnieźnieńskiej arcybiskup Jakub Świnka koronował księcia Przemysła II na króla Polski. Przemysł II skupił w swoim ręku panowanie nad Wielkopolską i Pomorzem Gdańskim, co było początkiem zjednoczenia wszystkich ziem polskich.

W 1283 r. zmarła licząca 23 lata żona Przemysła II księżniczka Ludgarda. Po śmierci Ludgardy Przemysł żenił się jeszcze dwukrotnie. W 1285 r. poślubił królewnę Ryksę, córkę króla Szwecji - Waldemara. Małżeństwo to było udane. Urodziła im się jedyna córka, która otrzymała po matce na pierwsze imię Ryksa. Trzecią żoną Przemysła II została w 1293 r. córka margrabiego brandenburskiego Albrechta III Małgorzata.

Koronacja Przemysła II i jego dążenie do zjednoczenia wszystkich ziem polskich spotkało się z wrogością książąt brandenburskich. Sprzyjały im niektóre rody możnowładcze w Wielkopolsce. Mówi się o Zarembach i Nałęczach. Zawiązano spisek na życie Przemysła II. Gdy Przemysł II obchodził Zapusty w Rogoźnie, margrabiowie brandenburscy wysłali w kierunku Rogoźna zbrojny oddział. 8 lutego 1296 r. zamachowcy ciężko ranili króla Przemysła II i porwali go. Przemysł II został w czasie porwania zabity we wsi Sierniki 6 km od Rogoźna. Przemysł II w wieku 39 lat został pochowany w katedrze gnieźnieńskiej.

Przemysł II ma również związki z Koninem. W latach 1284 i 1292 przebywał w naszym mieście, gdzie miał wystawić przywileje. W 1293 r. nadał naszemu miastu przywilej lokacyjny. Zgodnie z nim w Koninie miały obowiązywać normy prawa magdeburskiego. Na czele miasta stał wójt dziedziczny będący urzędnikiem książęcym i w jego imieniu sprawował władzę wykonawczą i sądowniczą w mieście.

opracował
mgr Zenon Karpiński